რა არის სტომატიტი და რატომ ჩნდება ის

28 ივნისი 2025

სტომატიტი შეიძლება განვითარდეს მრავალი ფაქტორის ზეგავლენით. ხშირ შემთხვევაში, მისი გამომწვევი მიზეზებია ბაქტერიული ან ვირუსული ინფექციები, იმუნური სისტემის დარღვევები, ვიტამინების ან მინერალების დეფიციტი, ალერგიული რეაქციები, სტრესი, ჰორმონალური ცვლილებები, ასევე მექანიკური დაზიანებები, როგორიცაა კბილის პროთეზის არასწორი მორგება ან კბილის ჯაგრისით გამოწვეული ტრავმა.

ბლიც დენტალი - კახაბერ ხარებავას კლინიკაში სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ სტომატიტი განსაკუთრებით გავრცელებულია ბავშვებში, მოხუცებსა და იმუნოკომპრომეტირებულ პირებში.

სტომატიტის სახეობები

სტომატიტი არ არის ერთგვაროვანი მდგომარეობა და შეიძლება კლასიფიცირდეს რამდენიმე ტიპად, რაც დამოკიდებულია გამომწვევ მიზეზზე და კლინიკურ გამოვლინებაზე:

აფთოზური სტომატიტი წარმოადგენს ყველაზე გავრცელებულ ფორმას, რომელიც ხასიათდება პატარა, მტკივნეული წყლულებით პირის ღრუში. ეს წყლულები ჩვეულებრივ თეთრი ან ყვითელია და გარშემორტყმულია წითელი არეალით. მათი გაჩენის ზუსტი მიზეზი ხშირად უცნობია, თუმცა შეიძლება დაკავშირებული იყოს იმუნური სისტემის პრობლემებთან, სტრესთან ან ვიტამინების დეფიციტთან.

ჰერპესული სტომატიტი გამოწვეულია ჰერპეს სიმპლექს ვირუსით და ხასიათდება მტკივნეული ბუშტუკებით, რომლებიც შემდეგ სკდება და წარმოქმნის წყლულებს. ამ ტიპის სტომატიტი ხშირად გვხვდება ბავშვებში და შეიძლება თან ახლდეს ცხელება და ლიმფური კვანძების გადიდება.

კანდიდოზური სტომატიტი, ან პირის თრუში, გამოწვეულია Candida albicans სოკოთი. ის ხასიათდება თეთრი, რძისფერი ნადებით პირის ღრუს ლორწოვანზე, რომელიც მოცილების შემდეგ ტოვებს წითელ, ზოგჯერ სისხლმდენ ზედაპირს.

ბაქტერიული სტომატიტი შეიძლება განვითარდეს პირის ღრუს არასათანადო ჰიგიენის, იმუნური სისტემის დაქვეითების ან ბაქტერიული ინფექციის შედეგად. ის ხშირად ვლინდება წითელი, შესიებული ლორწოვანით და შესაძლოა თან ახლდეს ჩირქოვანი გამონადენი.

ალერგიული სტომატიტი წარმოიქმნება საკვების, კბილის პასტის, პირის სავლები საშუალებების ან სხვა ნივთიერებების მიმართ ალერგიული რეაქციის შედეგად. ამ დროს შეიძლება გამოვლინდეს პირის ღრუს ლორწოვანის გაწითლება, შეშუპება და ქავილი.

სტომატიტის სიმპტომები

სტომატიტის სიმპტომები შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს სირთულისა და ტიპის მიხედვით:

პირის ღრუს ტკივილი და დისკომფორტი არის სტომატიტის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სიმპტომი. კბილის ტკივილის გაყუჩება ხშირად ხდება პაციენტებისთვის პრიორიტეტი, რადგან ტკივილი საკმაოდ ინტენსიურია.. ზოგიერთ შემთხვევაში, ტკივილი ვრცელდება კბილის ნერვზეც, რაც კიდევ უფრო ამძიმებს პაციენტის მდგომარეობას.

წყლულები და დაზიანებები პირის ღრუში წარმოადგენს სტომატიტის კიდევ ერთ მნიშვნელოვან სიმპტომს. ისინი ძირითადად ლოყების შიდა მხარეს, ენაზე, ღრძილებზე, სასაზე ან ტუჩებზე ჩნდება. ეს წყლულები არის პატარა ან დიდი, ერთეული ან მრავლობითი და ხშირად გარშემორტყმულია წითელი არეალით.

პირის ღრუს ლორწოვანის გაწითლება და შეშუპება არის ანთებითი პროცესის მაჩვენებელი და თითქმის ყველა ტიპის სტომატიტის დროს გვხვდება.

დისკომფორტი კვების, საუბრის ან ყლაპვის დროს არის კიდევ ერთი გავრცელებული ჩივილი. სტომატიტის დროს პირის ღრუს ლორწოვანი გარსი ხდება უფრო მგრძნობიარე, რაც ართულებს საკვების მიღებას, რაც იწვევს კვებით დეფიციტს, განსაკუთრებით თუ მდგომარეობა დიდხანს გრძელდება.

სტომატიტს შეიძლება თან ახლდეს სისტემური სიმპტომები, როგორიცაა ცხელება,  სისუსტე, უმადობა და ლიმფური კვანძების გადიდება. ეს სიმპტომები უფრო ხშირად გვხვდება ვირუსული სტომატიტის დროს, მაგალითად, ჰერპესული სტომატიტის შემთხვევაში.

სტომატიტის მკურნალობა

სტომატიტის მკურნალობის მიზანია სიმპტომების შემსუბუქება, ინფექციის კონტროლი და პირის ღრუს ჯანმრთელობის აღდგენა.

ანტიბაქტერიული და ანტიმიკოზური პრეპარატები გამოიყენება ბაქტერიული ან სოკოვანი ინფექციით გამოწვეული სტომატიტის დროს. ეს შეიძლება იყოს გელები, პასტები, სავლები ხსნარები ან ტაბლეტები, ეს დამოკიდებულია დაავადების ტიპსა და სირთულეზე.

ანტივირუსული მედიკამენტები ინიშნება ჰერპესული სტომატიტის შემთხვევაში. ისინი ეხმარებიან ვირუსის რეპლიკაციის შეფერხებას და აჩქარებენ გამოჯანმრთელების პროცესს. ეს მედიკამენტები ყველაზე ეფექტურია, როცა პაციენტი იღებს სიმპტომების გამოვლენისთანავე.

ტკივილგამაყუჩებელი და ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები შეიძლება დაინიშნოს კბილის ტკივილის დროს. ისინი ეხმარებიან პაციენტს შეუმცირდეს დისკომფორტი და მიირთვას საკვები. კბილის ნერვის ტკივილისას ხშირ შემთხვევაში საჭიროა სპეციფიკური ტკივილგამაყუჩებლების გამოყენება.

იმუნომოდულატორები და ვიტამინები ეფექტურია იმუნური სისტემის გასაძლიერებლად, განსაკუთრებით რეკურენტული სტომატიტის შემთხვევაში. B ჯგუფის ვიტამინები, C ვიტამინი და თუთია ხშირად გამოიყენება პირის ღრუს ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად.

ბლიც დენტალის სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ მკურნალობის დროს მნიშვნელოვანია დაიცვათ  პირის ღრუს სათანადო ჰიგიენა, გამოიყენოთ რბილი ჯაგრისი და კბილის პასტა ანტიბაქტერიული ეფექტით, რათა თავიდან აიცილოთ ლორწოვანი გარსის გაღიზიანება.

სტომატიტის მკურნალობა სახლის პირობებში

სახლის პირობებში სტომატიტის მკურნალობა შეიძლება დაეხმაროს პაციენტს სიმპტომების შემსუბუქებაში, თუმცა სერიოზული შემთხვევების დროს აუცილებელია პროფესიონალური სამედიცინო დახმარება.

პირის ღრუში მარილიანი წყლის გამოვლება წარმოადგენს მარტივ და ეფექტურ საშუალებას ანთების შესამცირებლად. ნახევარი ჩაის კოვზი მარილი უნდა გახსნათ ერთ ჭიქა თბილ წყალში და გამოივლოთ დღეში რამდენჯერმე. ეს ეხმარება ბაქტერიების რაოდენობის შემცირებას და აჩქარებს შეხორცების პროცესს.

გვირილას ნაყენი ასევე გამოიყენება სტომატიტის სიმპტომების შესამსუბუქებლად. გვირილას აქვს ანთების საწინააღმდეგო და ანტისეპტიკური თვისებები, რაც სასარგებლოა პირის ღრუს ანთებითი პროცესების დროს. რეკომენდირებულია დღეში 3-4-ჯერ.

ალოე ვერას გელი სტომატიტის დროს ხელს უწყობს წყლულების შეხორცებას. მას აქვს დამამშვიდებელი და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები. გელი უნდა დაიტანოთ დაზიანებულ არეალზე დღეში რამდენჯერმე.

თაფლი ცნობილია მისი ანტიბაქტერიული და შემახორცებელი თვისებებით. სუფთა თაფლის პატარა რაოდენობის დატანა წყლულზე შეიძლება დაეხმაროს შეხორცების პროცესს და შეამციროს ტკივილი.

დიეტა და მსუბუქი საკვები რეკომენდებულია სტომატიტის პერიოდში. თავი აარიდეთ ცხარე, მჟავე, მარილიან და უხეშ საკვებს, რომელმაც შეიძლება გააღიზიანოს დაზიანებული ლორწოვანი გარსი. ასევე მნიშვნელოვანია ცხელი სასმელებისა და ალკოჰოლის მიღების შეზღუდვა.

როდის უნდა მიმართოთ სტომატოლოგს

მიუხედავად იმისა, რომ მსუბუქი სტომატიტი შემთხვევაში შესაძლებელია სახლის პირობებში მკურნალობა, არსებობს შემთხვევები, როდესაც აუცილებელია პროფესიონალის დახმარება:

თუ სტომატიტის სიმპტომები არ უმჯობესდება 1-2 კვირის განმავლობაში ან უარესდება მკურნალობის მიუხედავად, აუცილებელია სტომატოლოგთან ვიზიტი. ქრონიკული ან რეკურენტული სტომატიტი საჭიროებს სპეციალისტის ყურადღებას.

ძლიერი ტკივილი, რომელიც ხელს უშლის კვებას ან სითხის მიღებას, ასევე წარმოადგენს მიზეზს სტომატოლოგთან ვიზიტისთვის. დეჰიდრატაცია და კვებითი დეფიციტი შეიძლება იყოს სერიოზული გართულებები, განსაკუთრებით ბავშვებსა და ასაკოვან პაციენტებში.

მაღალი სიცხე (38°C-ზე მეტი) სტომატიტთან ერთად შეიძლება მიუთითებდეს ინფექციაზე და საჭიროებს დაუყოვნებელ სამედიცინო ყურადღებას. ასევე საგანგაშო ნიშნებია ლიმფური კვანძების მნიშვნელოვანი გადიდება და სწრაფად მზარდი ან უჩვეულოდ დიდი წყლულები პირის ღრუში.

ჩვენს კლინიკაში კვალიფიციური სტომატოლოგები გთავაზობენ პროფესიონალურ დიაგნოსტიკას და სტომატიტის მკურნალობის თანამედროვე მეთოდებს. ადრეული დიაგნოსტიკა და შესაბამისი მკურნალობა მნიშვნელოვნად ამცირებს გართულებების რისკს და აჩქარებს გამოჯანმრთელების პროცესს.

სტომატიტის პრევენცია

სტომატიტის პრევენცია მოიცავს პირის ღრუს სათანადო ჰიგიენას და ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვას:

რეგულარული და სწორი პირის ღრუს ჰიგიენა წარმოადგენს სტომატიტის პრევენციის საფუძველს. რეკომენდებულია კბილების გახეხვა დღეში ორჯერ, კბილის ძაფის გამოყენება და პერიოდული პროფესიონალური წმენდა სტომატოლოგთან.

დაბალანსებული კვება, მდიდარი ვიტამინებითა და მინერალებით, განსაკუთრებით B ჯგუფის ვიტამინებით, C ვიტამინით და თუთიით, ხელს უწყობს პირის ღრუს ლორწოვანი გარსის ჯანმრთელობის შენარჩუნებას.

სტრესის მართვა ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან სტრესი შეიძლება იყოს აფთოზური სტომატიტის გამომწვევი ფაქტორი. მედიტაცია, იოგა, რეგულარული ფიზიკური აქტივობა და საკმარისი ძილი დაგეხმარებათ სტრესის დონის შემცირებაში.

მავნე ჩვევების, როგორიცაა თამბაქოს მოხმარება და ალკოჰოლის დიდი რაოდენობით მიღება, შემცირება ან სრულად თავის დანებება ასევე მნიშვნელოვანია პირის ღრუს ჯანმრთელობისთვის.

რეგულარული ვიზიტები სტომატოლოგთან საშუალებას საშუალებას გაძლევთ ადრეულ ეტაპზე გამოვლინდეს პირის ღრუს პრობლემები და დაიგეგმოს შესაბამისი მკურნალობა. სასურველია წელიწადში მინიმუმ ორჯერ სტომატოლოგთან კონსულტაცია პროფილაქტიკის მიზნით.

სტომატიტმა, მიუხედავად იმისა, რომ ხშირად ჯანმრთელობისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს, შეიძლება მნიშვნელოვნად შეამციროს ცხოვრების ხარისხი. თუ გაქვთ ეჭვი სტომატიტზე ან დიდი ხანია გაწუხებთ პირის ღრუს პრობლემები, ნუღარ გადადებთ, მიმართეთ ბლიც დენტალი - კახაბერ ხარებავას კლინიკის სპეციალისტებს პროფესიონალური კონსულტაციისა და მკურნალობისთვის.